- کارفرما: وزارت راه و شهرسازی
- مجری: دانشگاه صنعتی شریف (دکتر محمدرضا اکبری جوکار)
- تاریخ انجام: ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲
- نوع طرح: کاربردی ملی
شرح مختصری از موضوع طرح
کشور ایران یک کشور دریایی می باشد که حدود ۳۰ درصد از مرزهای آن را مرزهای آبی تشکیل می‌دهد. این مرزها در شمال و جنوب کشور گسترده شده و از نظر آب‌وهوایی شرایط متفاوتی را در طول سال تجربه می‌نمایند. ۷ استان کشور بعنوان استان‌های دریایی بشمار می‌روند که از بین آنها ۳ استان در شمال و ۴ استان در جنوب کشور قرار دارند. از طرف دیگر، موقعیت جغرافیایی ایران بگونه‌ای است که دسترسی آن به آب‌های آزاد در منطقه‌ای بسیار با‌اهمیت واقع شده است. همچنین ۳۷ جزیر منحصر‌بفرد در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارند که از نظر جاذبه‌های توریستی و گردشگری منابع بالقوه‌ای بشمار می‌آیند. متاسفانه بحث مسافرت دریایی و لجستیک مسافری دریایی در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته است. در اکثر کشورهای جهان شهرهای واقع در مناطق ساحلی آبادترین شهرها می‌باشند در حالی که در کشور ما اکثر شهرهای ساحلی در دسته شهرهای محروم بشمار می‌آیند. بنابراین لازم است مسئولین و دست اندرکاران برای توسعه این بخش از اقتصاد کشور که پتانسیل بالایی برای افزایش تولید ناخالص داخلی دارد، تمهیدات لازم را بیندیشند.
ضرورت انجام طرح
لجستیک مسافری دریایی از سفرهای دریایی افراد شکل می‌گیرد. سفرهای دریایی را می توان بصورت زیر دسته‌بندی کرد:
الف) سفرهای کاری و غیرقابل اجتناب
ب) سفرهای توریستی و گردشگری (ساحلی و فراساحلی)
بخش اعظم سفرهای دریایی در دسته سفرهای توریستی قرار می‌گیرند. البته با توجه به اینکه حجم این گونه سفرها بستگی به امکانات و تسهیلات و یا به‌عبارتی مدرن بودن زیرساخت‌های تفریحی و لجستیکی مربوطه دارد، می توان با برنامه‌ریزی صحیح در راستای توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و رفاهی این تقاضا را تا چندین برابر افزایش داد که در این صورت تولید ناخالص داخلی کشور بطور چشمگیری افزایش خواهد‌یافت.
با توجه به موارد فوق، می‌توان مهم‌ترین عوامل ایجاد ضرورت برای توسعه لجستیک مسافر دریایی را بصورت زیر عنوان نمود:
- ایجاد اشتغال
- توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق ساحلی و محرومیت زدایی
- افزایش قابل توجه تولید ناخالص داخلی کشور
- تثبیت سیاسی جزایر و مناطق ساحلی.
مراحل انجام طرح
این طرح ملی در سه فاز انجام شده است. در فاز اول و دوم پروژه، تدوین چشم‌انداز، تدوین نقشه راه و طراحی شبکه حمل‌ونقل مد‌نظر بوده است. در مرحله تدوین نقشه راه، مناطق ساحلی به ۱۳ بخش مختلف تقسیمبندی شدهاند و برای هر کدام از آنها تا سال ۱۴۰۴ سه برنامه پنج ساله پیشبینی شده‌است.
فاز سوم نیز شامل تعیین محل استقرار بنادر، ظرفیت هر بندر، محل بنادر هاب، خطوط مسافری، نوع شناور، تعداد شناور و ظرفیت شناور بعنوان مهم‌ترین متغیرهای تصمیم لجستیک دریایی می‌شود.
بر اساس مطالعات این پروژه، رساندن تعداد بنادر مسافری به ۹ بندر، رسیدن مسافران دریایی به ۵۹ میلیون نفر پیشبینی شده که در این صورت تعداد سفرهای دریایی از حدود ۸ میلیون سفر کنونی باید به ۳۰ میلیون سفر برسد و از سویی تعداد کشتیها نیز به ۱۴۴۰ فروند افزایش یابد. یکی دیگر از نتایج این پروژه همچنین توسعه لجستیک مسافر دریایی میتواند زمینه اشتغال‌زایی بیش از ۳۰۰ هزار نفر را به صورت مستقیم فراهم‌کند.
منبع:
ماهنامه علمی- تخصصی لجستیک و زنجیره تأمین؛ شماره ۲۶؛اردیبهشت ۱۳۹۳.
