- کارفرما: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
- مجری: مجتبی سلیمانی سدهی
- تاریخ انجام: ۱۳۹۱
- نوع طرح: ملی
موضوع و ضرورت انجام طرح
موضوع «آمایش تجاری» و به تبع آن «زیرساخت‌های تجاری» به عنوان یکی از برنامه‌های محوری وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال‌های اخیر مطرح بوده‌است. همانگونه که وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت تاکید داشته‌اند در پیش گرفتن برنامه راهبردی «آمایش تجاری» جزو اولویت‌ها و ضرورت‌های کنونی اقتصاد کشور عزیزمان می‌باشد. چرا که زیرساخت‌های تجاری پایه و اساس توسعه بازرگانی مدرن در هر کشوری هستند. بدون گسترش و بهره‌برداری بهینه از زیرساخت‌ها و امکانات تجاری، رسیدن به شکوفایی لازم در امر تجارت و بازرگانی برای هیچ کشوری میسر نخواهد بود. لذا می‌توان اذعان داشت که “زیرساخت‌های تجاری” و “رشد اقتصادی” در هر کشوری اثرات متقابلی روی هم دارند، به‌گونه‌ای که تقویت هرکدام از این دو، بهبود دیگری را بدنبال خواهد داشت.
سؤال اساسی که همیشه برای دولت‌ها مطرح بوده اینست که چه زیرساخت‌هایی باید ایجاد، تقویت، تکمیل و یکپارچه شود و مدیریت و بهره برداری از آنها به چه طریقی انجام گیرد تا فرایند تجارت کالاها بصورت روان و با صرف حداقل هزینه و زمان انجام پذیرد تا نه تنها تولیدکننده داخلی از مزایای حداکثری تولید و تجارت محصولات خود، چه در داخل کشور و چه با دیگر کشورها برخوردار شود، بلکه تولیدکنندگان خارجی نیز راغب استفاده از امکانات لجستیکی و تجاری آن کشور شده و از آن بعنوان یک مرکز واسطه ترانزیتی (هاب) برای کالاهای صادراتی خود استفاده کنند.
اهداف طرح
- تدوین سند راهبردی توسعه زیرساخت‌های تجاری در کشور (هدف اصلی)؛
- شناخت وضعیت حال‌حاضر ایران در هریک از زیرساخت‌های تجاری؛
- شناسایی وضعیت زیرساخت‌های تجاری کشورهای منتخب و الگوبرداری از تجارب موفق آن کشورها در آمایش تجاری؛
- تعیین وضع مطلوب هریک از زیرساخت‌های تجاری کشور؛
- تهیه نقشه‌راه توسعه زیرساخت‌های تجاری کشور؛
نتایج و خروجی‌های اصلی طرح
- ضرورت ایجاد یک شهر لجستیکی در حاشیه دریای عمان؛
- ایجاد و توسعه بنادر خشک برای بنادر شهید رجایی و امام خمینی: بندر خشک آپرین، بندر خشک بافق و بندر خشک دورود
- ایجاد و توسعه دهکده‌های بار: استان تهران، اصفهان، یزد و کرمان، قزوین، همدان، فارس، آذربایجان شرقی
- ایجاد و توسعه پارک‌های لجستیکی دارای زیرساخت‌های لازم: استان هرمزگان، خراسان رضوی، خوزستان، مازندران و در استان‌های مرزی و بنادر تجاری مهم
- ایجاد پایانه‌های حمل‌ونقل ترکیبی در کشور
- ارتقاء و تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی بین هاب‌های لجستیکی
- توسعه شبکه ریلی و شبکه بزرگراهی کشور در امتداد کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی و افزایش ظرفیت آن برای تسهیل عبور قطارهای باری
- اتصال کلیه بنادر به شبکه ریلی
- توسعه شبکه جاده‌ای کشور در نقاط منتهی به بنادر تجاری و سایر هاب‌های لجستیکی
- تقویت و ارتقاء سطح شرکت‌های حمل‌ونقل و خدمات لجستیکی کشور
- حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های لجستیکی طرف سوم در کشور
- لزوم افزایش سهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای در نظام خرده‌فروشی کشور نسبت به واحدهای صنفی
اهم اهداف و راهبردهای کمی (خروجی طرح)
- افزایش طول جاده‌های غیر روستایی کشور به ۹۱۰۱۳ کیلومتر
- افزایش طول بزرگراه‌ها و آزادراه‌های کشور به ۲۳۳۷۳ کیلومتر
- افزایش ناوگان باری جاده‌ای کشور به ۳۰۹۰۲۵ دستگاه
- کاهش عمر متوسط ناوگان باری جاده‌ای کشور به ۱۰ سال
- افزایش طول اصلی خطوط شبکه ریلی کشور به ۱۷۰۰۰ کیلومتر
- افزایش طول خطوط ریلی دوخط کشور به ۳۵۵۹ کیلومتر
- افزایش تعداد واگن باری ریلی به ۵۸۸۴۸ دستگاه
- افزایش ظرفیت اسمی بنادر تجاری کشور به ۲۱۹ میلیون تن
- افزایش ظرفیت کانتینری بنادر تجاری کشور به ۶.۴۵ میلیون TEU
- افزایش ظرفیت ناوگان تجاری دریایی کشور به ۷.۲۵ میلیون تن
- تبدیل حداقل یک فرودگاه بین‌المللی به هاب بار هوایی منطقه
- ایجاد تجهیزات ترمینال کارگو در فرودگاه‌های بین‌المللی و مرز هوایی
- کاهش تعداد گمرکات کشور به ۱۰۰ گمرک و ادغام آنها با یکدیگر.
منبع:
ماهنامه علمی- تخصصی لجستیک و زنجیره تأمین؛ شماره ۱۴؛ اردیبهشت ۱۳۹۲.
