- کارفرما: معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت بازرگانی
- مجری: موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی (ابراهیم تیموری-مجتبی سلیمانی سدهی)
- تاریخ انجام: ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱
- نوع طرح: کاربردی
شرح مختصری از موضوع طرح
همانطور که میدانیم در راستای پیاده‌سازی اصل ۴۴ قانون اساسی، هریک از وزارتخانه‌های کشور موظف هستند تا در حوزه خود، حتی‌المقدور، فعالیت‌ها و امور خود را به بخش خصوصی انتقال دهند. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این راستا مدنظر قرار‌گرفته، تعیین سیاست‌های کلی توسعه بخش‌های غیردولتی از طریق واگذاری فعالیت‌ها و بنگاه‌های دولتی و نیز تعیین سیاست‌های کلی واگذاری است. لذا بر هر یک از بخش‌های دولتی فرض است که فرایندها و فعالیت‌های خود را مورد بازنگری قرار داده و درجهت واگذار‌کردن آنها به بخش‌های خصوصی چاره‌ای بیاندیشند. با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین وظایف و مسئولیت‌هایی که وزارت بازرگانی برعهده دارد، مدیریت کردن زنجیره‌های تامین کالا میباشد، یکی از قسمت‌های مهمی که این وزارتخانه میبایستی جهت انتقال آن از وضعیت دولتی به خصوصی چاره‌اندیشی کند، حوزه‌های تصدیگری دولت در زنجیره‌های تامین میباشد که نقشی اساسی در اقتصاد و بازرگانی کشور دارند.
هدف از انجام این طرح، طراحی یک الگوی مناسب برای گذار از زنجیره‌های تامین دولتی به سوی زنجیره‌های تامین خصوصی یا دولتی/خصوصی میباشد. قدر مسلم، پیمودن این راه (انتقال از وضعیت دولتی به خصوصی) نیاز به مطالعات گسترده و آشنایی کامل با مشکلات احتمالی آن و راه‌حل‌های غلبه بر مشکلات دارد. لذا، این پروژه برآن بود تا بستری مناسب جهت طی این دوران گذار و نحوه پیمودن آن فراهم سازد.
ساختار مطالعات طرح
مطالعات این طرح در قالب ۴ فاز صورت گرفت:
- مطالعه ادبیات و جمع‌آوری اطلاعات در زمینه فرایند برون‌سپاری‌های انجام‌شده در کشورهای نمونه
- شناخت وضع موجود زنجیره‌های تامین کالاها
- تعیین وضع مطلوب زنجیره‌های تامین کالاها
- تهیه نقشه راه برای انتقال زنجیره‌های تامین از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب
مطالعات فازهای دوم تا چهارم به طور مجزا برای ۴ نوع کالای اساسی منتخب یعنی قند و شکر، برنج، گوشت قرمز و گوشت مرغ انجام شد. یکی از ویژگی‌های برجسته این طرح، بکارگیری عملی مدل فرآیندی SCOR برای تبیین وضع موجود و طراحی وضع مطلوب زنجیره‌های تامین است که البته برای ساختار زنجیره‌های تامین ملی مورد نظر بومی‌سازی شده است. در این راستا، شاخص‌ها و معیارهای اندازه‌گیری عملکردی نیز برای سه سطح صنعت، زنجیره تامین، و فرایند تدوین شده‌اند. ضمن اینکه در طراحی وضع مطلوب، الگوبرداری از تجربیات موفق جهانی نیز مد نظر قرار گرفته‌است.
دستاوردهای طرح
خروجی‌های این طرح شامل مجموعه‌ای از اقدامات اجرایی مورد نیاز برای واگذاری تصدیگری زنجیره‌های تامین ۴ کالای اساسی فوق به بخش خصوصی میگردد:
- تغییرات لازم در تصدی فرایندهای مدیریت زنجیره‌های تامین کالاهای مورد بررسی زیرمجموعه بازرگانی برای انتقال از وضع موجود به مطلوب
- سرفصل‌های اصلی (فرایندهایی از زنجیره تامین کالا) که بایستی فرایند برون‌سپاری در آنها مدنظر قرار گیرد
- ارتباطات و تقدم/تاخرهای اقدامات انتقالی (سرفصل‌ها) که براساس آن مشخص میگردد که انجام برون‌سپاری‌ها به چه ترتیب و اولویتی صورت خواهد گرفت
- زمان‌بندی انجام برون‌سپاری‌ها باتوجه به ارتباطات تعیین‌شده
- ملاک‌ها و معیارهایی که در فرایند برون‌سپاری بایستی مورد توجه قرار گیرند
- دستورالعمل‌های هریک از اقدامات انتقالی که به هنگام برون‌سپاری بایستی مدنظر قرار گیرند. شامل: محدودیت‌هایی که در هریک از برون‌سپاری‌ها بایستی مدنظر قرار گیرند تا رهبری و مالکیت فرایندها حتی‌الامکان از دولت سلب نشود؛ معیارها و ملاک‌های اصلی که برای تصدی هر یک از فرایندهای قابل برون‌سپاری مدیریت زنجیره تامین کالاهای مورد بررسی بایستی مدنظر قرار گیرند؛ تعهدات متقابل بین متصدیان فرایندها و دولت؛ ملاک‌ها و شاخص‌های ارزیابی عملکرد فرایندهای زنجیره تامین؛ سیستم نظارت و کنترل بر اجرای تعهدات متقابل متصدی خصوصی و دولت.؛ تغییرات در وظایف وزارتخانه در راه انتقال تصدی فرایندهای زنجیره تامین طی فرایند برون‌سپاری.
منبع:
ماهنامه علمی- تخصصی لجستیک و زنجیره تأمین؛ شماره ۳۰؛ شهریور ۱۳۹۳.
