- کارفرما: شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران و مرکز پژوهش‌های غلات
- مجری: دانشگاه صنعتی شریف (دکتر اکبری جوکار)
- تاریخ انجام: ۱۳۸۹ (خاتمه یافته)
- نوع طرح: پژوهشی
شرح مختصری از طرح
طراحی نظام واگذاری مراکز نگهداری غلات و کالاهای اساسی به بخش خصوصی یکی از اهداف شرکت بازرگانی دولتی ایران است که در راستای تحقق اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تعریف شدهاست. واگذاری مراکز ذخیره‌سازی شرکت به بخش خصوصی، مدیریت مطلوب نگهداری و بهره‌برداری را در پی خواهد‌داشت. مسلماً شناسایی کلیه نکات مرتبط و تصمیم‌گیری صحیح در مورد هر‌یک از انها می‌تواند نظام جامعی را تعریف نماید که اجرای آن بتواند امر واگذاری فعالیت نگهداری غلات و کالاهای اساسی به بخش خصوصی را سهولت بخشد و دستیابی به نتایج مورد انتظار آن را به مطلوب‌ترین شکل میسر سازد.
روش انجام طرح
این پروژه در سه فاز انجام شدهاست. فاز اول به مطالعات الگوبرداری اختصاص دارد. در این پروژه، مطالعات الگوبرداری یکی از مهم‌ترین ورودی‌ها در طراحی نظام مطلوب است. خروجی‌های این مطالعه، به دستاندرکاران پروژه این امکان را میدهد تا بتوانند از تجربیات سایر کشورها به بهترین نحو استفاده نمایند. برای مطالعات الگوبرداری پروژه، ۴ نمونه از کشورها و سازمان‌های مرتبط با آنها انتخاب و تلاش شدهاست تا نظام مراکز نگهداری غلات آنها مورد بررسی قرار گیرد. کشورهای مورد بررسی عبارتند از استرالیا، کانادا، اردن و عربستان سعودی.
فاز دوم پروژه، به شناسایی توانمندی‌های بخش خصوصی اختصاص دارد. در این فاز توانمندی‌های بخش خصوصی فعال در صنعت مراکز نگهداری غلات و کالاهای اساسی و بخش خصوصی بالقوه آنها (آنهایی که پس از اجرای واگذاری وارد این حوزه میشوند) را ارزیابی کرده و نیازهایی که آنها برای ورود به این عرصه دارند را شناسایی می‌نماید.
در فاز سوم پروژه، با بهره‌گیری از یافته‌های فصول اول و دوم و همچنین نظرات کارشناسان و خبرگان مراکز نگهداری، اهداف زیر را دنبال می‌نماید:
- طراحی نظام واگذاری مراکز نگهداری به بخش خصوصی
- تعیین شیوه نظارتی جهت حصول اطمینان از صحت عملکرد مراکز ذخیره بعد از واگذاری
- تعیین نوع و نحوه حمایت شرکت بازرگانی دولتی ایران از شرکت‌های خصوصی
توصیه‌های سیاستی طرح
طبق نتایج تحلیل‌ها و یافته‌های این طرح، مسئله واگذاری مراکز نگهداری غلات و کالاهای اساسی به بخش خصوصی از سه جنبه بررسی شدهاست.
در جنبه اول با تکیه بر جلسات و مصاحبه‌هایی که با خبرگان و کارشناسان شرکت بازرگانی دولتی ایران، شرکت‌های غله و خدمات بازرگانی منطقه و همچنین فعالان بخش خصوصی صورت گرفته‌است. ۹ روش برای واگذاری شناسایی گردید که عبارتند از: فروش نقدی با حفظ کاربری، فروش نقدی بدون حفظ کاربری، فروش قسطی با حفظ کاربری، فروش قسطی بدون حفظ کاربری، اجازه به شرط تملیک، واگذاری به شرط ساخت، اجاره، راهبری و تبدیل به مراکز فرهنگی. مراکز نگهداری با توجه به ویژگی‌هایی که دارند می‌توانند به یکی از روش‌های فوق واگذار شوند.
در جنبه دوم ارزیابی و ارزشیابی شرکت‌های خصوصی که مراکز نگهداری به آنها واگذار شده است مورد بررسی قرار گرفته است. روش‌های مختلف ارزیابی بخش خصوصی در هنگام واگذاری و همچنین ارزشیابی عملکرد آنها بعد از واگذاری پیشنهاد گردید و همچنین مواردی که نیازی به ارزشیابی ندارند نیز مشخص شدند.
در جنبه سوم، مسئله واگذاری از دید بخش خصوصی که قرار است در این فرآیند شرکت کند مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. موضوعاتی چون تضمین درآمد، تسهیلات مورد نیاز و به طور کلی انگیزه‌ها و مشوق‌های آنها برای ورود به فرآیند واگذاری ارزیابی گردیده و راهکارهایی برای بخش دولتی پیشنهاد شد.
منبع:
ماهنامه علمی- تخصصی لجستیک و زنجیره تأمین؛ شماره ۲۴؛ اسفند ۱۳۹۲.
