- کارفرما: معاونت توسعه بازرگانی داخلی
- مجری: داود چراغی
- تاریخ انجام: ۱۳۸۷
- نوع طرح: کاربردی
موضوع و ضرورت انجام طرح
نظام توزیع کالا از جمله بخش‌های مهم در اقتصاد کشورهاست که از یک طرف کالاها را در اختیار مصرف‌کنندگان و از طرف دیگر اطلاعات و نقدینگی را به بخش‌های تولیدی کشور ارائه می‌دهد. در اکثر کشورها گسترش استفاده از ابزار و روش‌های نوین نگهداری، چیدمان و حمل و توزیع کالاها همراه با رعایت استانداردهای مربوطه با صرف کمترین هزینه و زمان در این فرآیند به عنوان شاخص‌های توسعه و پیشرفت نظام توزیع کالا در نظر گرفته می‌شود. با این حال، وجود یک سری مشکلات در نظام توزیع کشور، آثار سویی بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داشته‌است که از آن جمله می‌توان به افزایش زمان و هزینه‌های دسترسی به محصولات، ایجاد اجحاف‌هایی به مصرف‌کنندگان در زمینه انتخاب و خرید کالا در نبود شفافیت در قیمت‌ها همراه با افت کیفیت از نظر استانداردهای سلامت و بهداشت در نگهداری، انتقال و توزیع کالاها و همچنین هزینه‌های جنبی دیگر نظیر به وجود آمدن ترافیک سنگین، افزایش مصرف سوخت، آلودگی هوا و غیره اشاره داشت. بر این اساس معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی طرح‌هایی را برای اصلاح نظام توزیع کالا و خدمات در قالب پروژه‌های دهگانه ارائه داده‌است. هدف از انجام این پژوهش، ارائه مستندات و گزارش‌ها در ارتباط با پروژه‌های مدنظر معاونت توسعه بازرگانی برای اصلاح نظام توزیع کالا و خدمات است.
شرح مختصری از طرح
در این طرح با توجه به پروژه‌های پیشنهادی معاونت توسعه بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی در ۱۱ گزارش ذیل ابعاد مختلف موضوع به شرح زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت:
- گزارش پشتیبان ایجاد اتحادیه‌های کشوری،
- گزارش پشتیبان بانک اطلاعات اصناف و بازرگانان کشور و ملت کارت اصناف،
- گزارش پشتیبان شبکه توزیع زنجیره‌ای خرده‌فروشی،
- گزارش پشتیبان ساماندهی نظام توزیع و پخش کالا،
- گزارش پشتیبان نظام طبقه‌بندی و کدینگ ملی کالا، گزارش پشتیبان ساماندهی و ایجاد اعتماد برای سایت‌های فروش اینترنتی،
- گزارش پشتیبان پورتال بورس خرید و فروش محصولات کشاورزی،
- گزارش ایجاد تشکل‌های غیردولتی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان،
- گزارش پشتیبان ثبت مکانیزه نقل وانتقال املاک ومستغلات،
- پروژه ایجاد پنجره واحد تسهیل صادرات و واردات در کشور،
- گزارش تحلیلی کلی بر تحول نظام توزیع کالا و خدمات.
توصیه های سیاستی و کاربردی طرح
بر اساس توصیه‌های کاربردی ارائه‌شده در این طرح پژوهشی، برای اصلاح نظام توزیع و سوق‌دهی آن به سمت یک نظام کارا و مطلوب در یک فضای مناسب رقابتی، دولت باید با شناسایی عوامل شکل‌دهنده وضعیت فعلی توزیع کالا در ایران، اقدام به سیاست‌گذاری در جهت حرکت به سمت نظام مطلوب نماید. در این جهت یکی از اقدامات اساسی دولت، کاهش هزینه‌های استفاده از روش‌ها و ابزار نوین تجاری و پرداخت انواع تسهیلات مستقیم و غیرمستقیم به متقاضیان سرمایه‌گذاری در این بخش، همچنین افزایش هزینه فعالیت بنگاه‌های ناکارآمد و کاهش تسهیلات و رانت‌ها برای فعالیت آنان در این بخش می‌باشد. در این ارتباط همان‌گونه که دولت‌ها برای رشد و توسعه بخش‌های تولیدی، ملزم به تأسیس مؤسسات توسعه مالی و اعتباری و بانک‌های تخصصی برای تأمین مالی سرمایه‌گذاری و سرمایه در گردش آن‌ها بوده‌اند، باید اقدامات لازم برای شکل‌گیری مؤسسات توسعه مالی و اعتباری برای تسهیل در ارائه کمک‌های اطلاعاتی، فنی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی واحدهای صنفی نوین توسط دولت صورت پذیرد. این مؤسسات توسعه مالی باید به صورت تخصصی شکل گیرند تا در کلیه مراحل سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و غیره تا شکل‌گیری واحدهای صنفی نوین با ارائه کمک‌های مالی، اعتباری، فنـی، اطلاعاتی و اقتصادی به متقاضیان سرمایه‌گذاری و حتی سرمایه در گردش فعالیت آن‌ها در حوزه نظام نوین توزیع کمک نمایند.
انجام فعالیت‌هایی برای کاهش فرار مالیاتی واحدهای صنفی کوچک و ارائه تخفیف‌های مالیاتی به فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای از دیگر پیشنهادهای مربوط به اصلاح نظام توزیع کالا در ایران است. جلوگیری از فروش افزایش تراکم ساخت مجتمع‌های تجاری که دارای واحدهای کوچک صنفی می‌باشد و یا حداقل افزایش عوارض مربوط به ساخت این گونه واحدها در مقابل ارائه تسهیلات و امتیازات به سازندگان واحدهای بزرگ صنفی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای از جمله اقدامات مفید برای جلوگیری از گسترش واحدهای صنفی کوچک و سوق دهی نظام توزیع کالا و خدمات ایران به سمت شیوه‌های جدید واحدهای صنفی می‌باشد.
منبع:
ماهنامه علمی- تخصصی لجستیک و زنجیره تأمین؛ شماره ۱۷؛ مرداد ۱۳۹۲.
